غول پیکرترین هواپیمای مسافری جهان

ایرباس آ-۳۸۰ (Airbus A380) یک هواپیمای مسافربری پهن‌پیکر، چهار موتوره و دوطبقه ساخته شرکت ایرباس است. این هواپیما بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان است. ساخت ایرباس آ-۳۸۰ از سال ۱۹۹۶ با عنوان A3XX آغاز شد و از سال ۱۹۹۸ با عنوان کنونی شناسانده شد. نخستین بار در ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ به صورت آزمایشی از تولوز فرانسه به پرواز در آمد و دو سال بعد در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ نخستین پرواز تجاری آن برای شرکت هواپیمایی سنگاپور انجام شد. این پرواز از سنگاپور به مقصد سیدنی انجام شد.

  

ایرباس آ-۳۸۰ توانایی جابجایی تعداد زیادی مسافر دارد و کاربرد آن در سفرهای بین‌المللی و مسافت‌های طولانی است. تعداد صندلی آن در مدل استاندارد با سه کلاس مسافربری بالغ بر ۵۲۵ نفر است. در مدل‌هایی که تنها دارای یک کلاس اقتصادی هستند، این ظرفیت تا ۸۵۳ نفر قابل گسترش است.

علیرغم ابعاد عظیم این هواپیما، A380 بر اساس ابعاد عرف و مقبول و استوانه‏ای شکل همانند بوئینگ747 ساخته شده و بدنهء آن، تنها اندکی از Boeing 747 عریض‏تر است. در نمای ظاهری، A380 دارای بالهایی است که در قسمت پائین بدنه نصب شده‏اند (Low-Mounted) و اندکی متمایل به عقب هستند و چهار نقطه برای اتصال موتور در آنها پیش‏بینی شده است. قسمت ارابهء فرود هواپیما، مشتمل بر 22 عدد چرخ است که نحوهء جاگذاری آنها‏، مشابه چرخ‏های بوئینگ747 و 777 است. این نوع طراحی در قسمت ارابهء فرود، با اغلب باندهای فرود در فرودگاههای معظم، سازگاری دارد. با این حال، مساحت عظیم بالهای هواپیما، این نیاز را در اغلب فرودگاههای بزرگ پدید می‏آورد که عرض باندهای خود را افزایش دهند تا دو هواپیمای A380 در کنار هم بتوانند عبور نمایند.

تاریخچه 
مراسم معرفی نخستین نمونه هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰

پس از گذشت بیش از ۲۰ سال از ورود هواپیمای موفق بوئینگ ۷۴۷ به خدمت، نیاز به ساخت هواپیمایی جدیدتر و به‌روزتر احساس می‌شد که از پیشرفت‌های عمده در فن‌آوری طراحی، مواد و روش‌های جدید ساخت استفاده نماید. در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، شرکت‌های هواپیماسازی ارباس با طرح A3XX و بوئینگ با طرح 747X و مکدانل داگلاس با طرح MD-12 فعالیت خود را برای ورود به این بازار آغاز کردند. طرح MD-12 پس از مدتی به علت شکست در بازاریابی توسط مکدانل داگلاس کنار گذاشته شد و پس از خریده شدن این شرکت توسط بوئینگ در سال ۱۹۹۷، عملاً مکدانل داگلاس از دور رقابت‌ها خارج شد.

هدف شرکت ارباس برای پروژه A3XX در ابتدا تولید هواپیمای غول‌پیکر جدیدی بود که هزینهٔ عملیاتی‌اش ۱۵٪ از هزینه‌های عملیاتی بوئینگ ۷۴۷ مدل ۴۰۰ کمتر باشد. در همین حال طرح 747X شرکت بوئینگ برای رقابت با ارباس عبارت بود از اعمال تغییراتی بر روی هواپیمای ۷۴۷ مدل ۴۰۰ که منجر به افزایش ظرفیت مسافر و کاهش هزینه‌های عملیاتی گردد. بنای طرح بر این بود که برای کاهش هزینه‌های پژوهش و طراحی از بالهای موجود ۷۴۷ و کابین خلبان و طراحی داخلی هواپیمای ۷۷۷ استفاده شود. برنامه بوئینگ برای پیشبرد طرح 747X با موفقیت چندانی همراه نبود؛ اختلاف طرح جدید بوئینگ با سلف خود به اندازه‌ای نبود که شرکت‌های هواپیمایی را به سرمایه‌گذاری روی آن ترغیب نماید. به این ترتیب بوئینگ در سال ۲۰۰۱ پروندهٔ طرح 747X را برای همیشه بست و فعالیت‌های شرکت را بر روی دو طرح متمرکز کرد: بهینه‌سازی ۷۴۷ مدل ۴۰۰ و همچنین پژوهش روی ساخت هواپیماهای کوچک‌تر با بُرد بلند که نهایتا به ساخت هواپیمای ۷۸۷ منجر شد.

بحران مالی جنوب شرق آسیا در اواخر دهه ۱۹۹۰، شرکت ارباس را وادار کرد که طرح A3XX را به نحوی تغییر دهد که هزینه‌های عملیاتی آن تا ۲۰٪ کمتر از هزینه‌های عملیاتی هواپیمای ۷۴۷ مدل ۴۰۰ باشد تا شرکت‌های هواپیمایی را تشویق کند که برای صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری از طرح ارباس پشتیبانی کنند. طرح نهایی ارباس منجر به تولد نخستین هواپیمای مسافربری کاملاً دو طبقه شد. این هواپیما همچنین از مزایایی چون کاهش قابل ملاحظه مصرف سوخت، استفاده از فن‌آوری‌های جدید در ساخت مواد، پیشرانه‌های مدرن و کاهش هزینه‌های نگهداری نسبت به هر صندلی برخوردار است.

طرح A3XX در نهایت به آ-۳۸۰ تغییر نام داد. آ-۳۸۰ که بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان است، با گنجایش ۵۵۵ صندلی و با بردی معادل هشت هزار ناتیکال مایل بدون توقف، برای نخستین بار در آوریل ۲۰۰۵ به پرواز در آمد. این هواپیما در سال ۲۰۰۲ وارد مرحله تولید گشته و تولید اولین نمونه تجاری این هواپیما از ماه مه سال ۲۰۰۴ آغاز شد. اولین پرواز این هواپیما نیز چندی بعد با موفقیت با موتورهای رولزرویس انجام پذیرفت و از اواخر سال ۲۰۰۷ وارد خدمت ناوگان هوایی شرکت هواپیمایی سنگاپور و سایر شرکت‌های سفارش دهنده شد.

خدمه دو نفر: یک خلبان و یک کمک خلبان.

تعداد مسافران A380-800 حداقل 555 نفر در سه کلاس یا 840 نفر در یک کلاس.

قیمت تخمینی 296 تا 316 میلیون دلار (برای سال 2006)

ابعاد A380-800 طول: 238.67 فوت = 72.75 متر فاصله دو سر بالها:‍ 261.83 فوت = 79.80 متر ارتفاع: 79 فوت = 24.08 متر سطح بالها: 9095.5 فوت مربع = 845 متر مربع

اوزان وزن خالی برای A380-800 مساوی با 610680 پوند = 277000 کیلوگرم وزن خالی برای A380-800F مساوی با 555565 پوند = 252000 کیلوگرم وزن عادی برای برخاستن: نامعلوم

حداکثر وزن برای برخاستن در A300-800 معادل 1234590 پوند = 560 هزار کیلوگرم در A300-800F معادل 1300725 پوند = 590 هزار کیلوگرم

حجم مخازن سوخت داخلی در هر دو مدل 800 و 800F معادل 575185 پوند = 260900 کیلوگرم

حداکثر وزن قابل بارگذاری در A300-800 معادل 185190 پوند = 84 هزار کیلوگرم در A300-800F معادل 330695 پوند = 150 هزار کیلوگرم

پیشرانه در مدل A380-800 چهار موتور توربوفن RB-967 ساخت رولزرویس

پیشرانه در مدل A380-800F یا چهار موتور توربوفن RB-975 ساخت رولزرویس یا چهار موتور توربوفن GP-7275

کشش موتور RB967 معادل 272 هزار پوند = 1210 کیلونیوتن موتور GP-7267 معادل 326 هزار پوند = 1450 کیلونیوتن موتور RB-975 معادل 299435 پوند = 1332 کیلونیوتن

کارایی حداکثر سرعت در ارتفاع 35 هزار فوتی = 595 مایل بر ساعت = 955 کیلومتر بر ساعت = 0.89 ماخ حداکثر سرعت در سطح دریا = 390 مایل بر ساعت = 63- کیلومتر بر ساعت سرعت کروز (پرواز با سرعت ثابت) در ارتفاع 35 هزار فوتی = 560 مایل بر ساعت = 900 کیلومتر بر ساعت = 0.85 ماخ

نرخ اوج گیری: نامعلوم

سقف پرواز خدمتی: 13100 متر = 42980 فوت

برد پروازی در A380-800 معادل 8000 ناتیکال مایل = 14815 کیلومتر در A380-800F معادل 5600 ناتیکال مایل = 10370 کیلومتر

حد تحمل فشار ثقل (g Limit) : نامعلوم


انواع شناخته شده

A380-700 نمونهء اولیه‏ای که با نام A3XX-50 یا A3XX-50R شناخته می‏‎شد و برای برد پروازی بیشتر ولی با تعداد مسافر 481 نفر پیشنهاد شده بود.

A300-800 نمونهء اولیه‏ای که پیشتر A3XX-100 شناخته می‎شد و اولین مدل ساخته شده بر اساس حمل تعداد 555 مسافر است.

A380-800C7 نمونه‏ای که بر اساس حمل مسافر و بار بر اساس مدل A380-800 پیشنهاد شد و دارای 7 سکوی حمل بار بود.

A380-800C11 نمونه‏ای که بر اساس حمل ترکیبی از مسافر و بار پیشنهاد شد و دارای 11 سکوی حمل بار بود.

A380-800F مدلی که در ابتدا به نام A3XX-100F شناخته می‏شد و بر اساس مدل A380-800 برای حمل بار در نظر گرفته شده بود و دارای 25 سکو در طبقهء فوقانی، 33 سکو در طبقهء اصلی و 13 سکوی حمل بار در طبقهء زیرین بود.

A380-800R مدلی بر اساس A380-800 ولی با برد پروازی بیشتر و دارای ظرفیت حمل 555 مسافر.

A380-800S مدلی بر اساس A380-800 ولی با برد پروازی کاهش یافته.

A380-900 در ابتدا با نام A3XX-200 شناخته می‎شد و دارای بدنه‏ای کشیده‏تر برای حمل 656 مسافر است.

A380-900S مدلی بر اساس A380-900 ولی با برد پروازی کمتر.

پیشرانه‌های ایرباس آ-۳۸۰ 

موتور جت ایرباس آ-۳۸۰ ساخت شرکت رولزرویس

این هواپیما توسط چهار دستگاه موتور جت نیرودهی می‌شود که هر یک حداکثر ۷۰٬۰۰۰ پوند نیرو تولید می‌کنند. بسته به نوع سفارش، این هواپیما به موتورهای بریتانیایی رولزرویس (Rolls-Royce Trent 900) یا موتورهای آمریکایی ساخت شرکت‌های جنرال الکتریک و پرات اند ویتنی (Engine Alliance GP7000) مجهز می‌شوند. به وسیله این موتورها، عملیات برخاست می‌تواند در باندی تقریباً به طول ۳ کیلومتر در سطح دریا در دمای ۱۵ درجه بالای صفر با حداکثر وزن انجام پذیرد. هر یک از این موتورها در مقاسیه با موتورهای هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ حدود ۷٬۰۰۰ پوند بیشتر قدرت دارند، که البته با توجه به وزن بیشتر هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ که به مراتب از جامبوجت بالاتر است چنین مسئله‌ای طبیعی جلوه می‌کند.

کابین خلبان

کابین خلبان شیشه‌ای در هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰

هواپیمای آ-۳۸۰ دارای کابین خلبان شیشه‌ای و مشابه سایر مدلهای ایرباس است. اندازه صفحه‌های نمایشگر اطلاعات بین ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر ( ۶ تا ۸ اینچ) است. ابزارهای ناوبری تمام اوتوماتیک هستند. کابین خلبان ایرباس آ-۳۸۰ دارای دوربین نمایش هواپیما از بیرون٫ صفحه کلید و دارای سیستم پیشرفته ناوبری و جهت‌یابی است.

تصویر بالا، کاکپیت ایرباس آ380 که جلوی خلبان یک کیبورد کامل را مشاهده می کنید

 

این هواپیما به قدری پیشرفته است که فعالان عرصه ی اویونیک خود هواپیما را یک کامپیوتر بزرگ می دانند، چون هر بخش هواپیما توسط کامپیوتری مجزا و مجموعه ی کامپیوتر ها توسط چند کامپیوتر دیگر که مجموعا" حکم ابر کامپیوتر را دارند، کنترل می شود!

 یکی از مشخصه های کامپیوتر این هواپیما، تعلیم پذیری آن است که با توجه به بهای گزاف آن، درواقع دور از انتظار نبوده است. به عبارت ساده، تیم پروازی می توانند IF  های جدید نیز برای هواپیما ایجاد کنند، ویا IF های قدیمی را تصحیح نمایند.

 نکته ی مهم دیگر در این هواپیما که خیلی هم ترسناک است، این است که Fly by wire تبدیل به Wireless شده است، یعنی اکثر ارتباطات فرامین پروازی این هواپیما به صورت Wireless (بی سیم )است.


فرودافزار
ارابه فرود مرکزی هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰

ارابه‌های فرود این هواپیما شامل ۲۲ چرخ و ساخت شرکت گودریچ است که شامل دو پایه زیر بال هر یک با ۴ چرخ، دو پایه مرکزی زیر بدنه هر بک با ۶ چرخ، و دو چرخ دماغه هواپیما است. این هواپیما می‌تواند دور ۱۸۰ درجه‌ای را در مسافتی به طول ۵۶٫۵ متر انجام دهد، که ۳٫۵ متر از ۶۰ متر استاندارد ابعاد فرودگاه‌ها کمتر است. بالاترین سرعت عملیاتی هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ حدود ۱۰۶۲ کیلومتر بر ساعت و برد آن هشت هزار مایل دریایی یا پانزده هزار کیلومتر با بیشترین تعداد مسافر است. زمان بارگیری کامل در فرودگاه یا پایانه هوایی مرکزی شامل پیاده کردن مسافران، تمیز کردن محیط داخلی هواپیما، سرویس‌های دیگر و سوار کردن مسافران برای پرواز بعدی حداقل ۹۰ دقیقه به طول می‌انجامد.

مشخصات

    فاصله نوک دو بال: ۷۹٫۶۵ متر
    طول: ۷۲٫۷۵ متر
    ارتفاع: ۲۴٫۰۸ متر
    ظرفیت مسافر: ۵۲۵ نفر در ۳ کلاس ٫ ۶۴۴ نفر در دو کلاس ٫ ۸۵۳ نفر در یک کلاس
    بیشینه سرعت: ۰٫۸۹ ماخ (۱۰۶۱٫۹ کیلومتر بر ساعت)
    بُرد پرواز: ۱۴٬۸۱۵ کیلومتر
    میزان مصرف سوخت : ۳۱۰٬۰۰۰ لیتر

مدل‌ها 
چیدمان صندلی‌ها در هر دو طبقه

    A380-700 بدنه کوتاه.
    A380-800 مدل پایه برای حمل مسافر در سه کلاس.
    A380-800F مدل ترابری با توان حمل ۱۵۰ تن بار.
    A380-900 بدنه طولانی برای حمل مسافران بیشتر.

دانستنی‌ها

    هواپیمای ایرباس آ-۳۸۰ از نظر حجم هواپیما و نیز ظرفیت مسافر، بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان به حساب می‌آید.
    این هواپیما بصورت غیر رسمی به سوپر جامبو شهرت یافته‌است.

مقایسهء Boeing 747 و A380


اغلب فرودگاهها، می‏بایست دالانهای عبور مسافرین و بارها را افزایش دهند تا بتوانند تعداد عظیم مسافران A380 و بار و بندیل آنها را جابه‏جا نمایند. بنابراین، تعداد قابل توجهی از فرودگاههای مهم جهان، می‏بایست میلیونها دلار سرمایه‏گذاری در جهت این بهبودسازی‏ها تا قبل از ورود به خدمت رسمی A380 به انجام رسانند. اما مشکلات تامین بودجه جهت انجام این بهینه‏سازی‏ها در برخی فرودگاهها، یک مشکل بسیار جدی برای کاربران A380 پدید خواهد آورد.

قسمت درونی A380 دارای یک پیکربندی معمول جهت صندلی‏های مسافران است. دو طبقهء بالایی جهت مسافران و طبقهء زیرین، جهت جاگذاری اسباب و اثاثیه درنظر گرفته شده است. در این هواپیما همچنین مکانهایی خاصی برای استراحت، خواب، خرید و تفریح پیش‏بینی شده است؛ هرچند بعید به نظر می‏رسد که شرکتهای هوایی، به دلائل اقتصادی، وجود چنین مکانهایی را قبول نمایند.

کابین و قسمتهای کنترل پرواز A380 شباهت زیادی به مدلهای A330 و A340 دارد، بنابراین خلبانان مدلهای قبلی ایرباس، با اندکی آموزش، به راحتی می‏توانند به درون کابین هواپیمای جدید ایرباس قدم گذارند. از این گذشته، کابین هدایت هواپیما، در مکانی بین طبقهء فوقانی و طبقهء اصلی واقع شده است و در ارتفاعی قرار گرفته است که برای خلبانان، قابل قیاس با هواپیماهای کوچکتر است.

نخستین پرواز تجاری به اروپا: ۱۸ مارس ۲۰۰۸، از سنگاپور به مقصد فرودگاه هیثرو در لندن، شرکت هواپیمایی سنگاپور

تاریخ‌های مهم
   نخستین پرواز آزمایشی: ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ از تولوز، فرانسه
   نخستین پرواز تجاری: ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ از سنگاپور به مقصد سیدنی، شرکت هواپیمایی سنگاپور

منبع : ویکیپدیا