بررسی آزادسازی

علیرضا منظری

 آزادسازی به تنظیم رقابت کنترل شده در بازار حمل و نقل هوایی اطلاق می گردد. رقابت یعنی تلاش شرکت های رقیب در یک مسابقه واحد با شرایط مشابه که منجر به ارایه خدمات با کیفیت بهتر و با قیمت کمتر گردد. در واقع شرایطی ایجاد شود که از یک طرف فروشنده کیفیت خدمات را بالا ببرد تا بهترین محصول را با کمترین قیمت در اختیار مصرف کننده قرار دهد و از طرف دیگر سازمان هواپیمایی کشوری بطوری نظارت نماید تا به حقوق مصرف کننده لطمه وارد نشود.

   

در ایران آزادسازی در زمینه حمل و نقل هوایی بین المللی نسبتا پیشرفته تر بوده ولی در حمل و نقل هوایی داخلی به جهت برخی الزامات عقب نگه داشته شده است. به منظور اجرایی شدن اصل آزادسازی ضرورت مقررات زدایی در زمینه تعدد شرکت های هواپیمایی، تعیین مسیر، ظرفیت، تعیین قیمت در بازار وجود دارد. در ایران اگر چه اقداماتی متفاوت برای حمل و نقل هوایی بین المللی و داخلی انجام پذیرفته است ولی به ویژه در مورد حمل و نقل هوایی داخلی کافی به نظر نمی آید.

 

به منظور تکمیل اقدامات قبلی و اجرای صحیح آزادسازی در صنعت حمل و نقل هوایی و کسب نتایج مطلوب کاهش قیمت بلیط، تنوع در قیمت بلیط، افزایش سفرهای هوایی، ایجاد فرصت شغلی جدید، ایمنی بیشتر، ارایه خدمات با کیفیت بالاتر، ارایه خدمات بیشتر به بازارهای کوچک ضرورت اجرای موارد زیر وجود دارد:

 

1ـ تحلیل اقتصادی وضع موجود و پیش بینی چالش های پیش روی صنعت تهیه گردد. برای این منظور سازمان هواپیمایی کشوری در کوتاه مدت تحولات ایجاد شده در صنعت و شرکت های هواپیمایی را بررسی و نیازها، چالش ها، فرصت ها، عناوین نقشه راه را تدوین کرده و سپس با درک صحیح منطقه ای و جهانی شدن در میان مدت برنامه جامع راهبردی را همراه با اصلاح برنامه های اقتصادی جهت تصویب در شورایعالی هواپیمایی کشوری تهیه کند.

 

2ـ آزادسازی اقتصادی و حرکت به سوی ایجاد یک فضای نسبتا با ثبات اقتصادی در کشور ایجاد گردد. سازمان هواپیمایی کشوری باید چالش های صنعت ناشی از موضوعات کلی اقتصادی کشور مانند ثبات ارزش پولی، تامین ارز و تثبیت نرخ تسعیر، تورم و غیره را تدوین و راهکارهای آن را ارایه دهد تا از طریق دولت چاره اندیشی شود.

 

3ـ زمینه ایجاد تفکر اقتصادی در نهاد حاکمیتی یعنی در سازمان هواپیمایی کشوری فراهم آمده و به این منظور موارد زیر را انجام دهد:

 

ـ تقویت دفتر نظارت بر شرکت های هواپیمایی و تدوین روش های نظارت بر فعالیت های اقتصادی و بازرگانی شرکت های هواپیمایی

ـ تنظیم دستورالعمل جلوگیری از تبانی میان شرکت های اصلی و ایجاد رقابت مضره و دامپینگ

ـ تنظیم دستورالعمل تعیین اسلات در فرودگاه های کشور

ـ تسریع در اصلاح موافقتنامه های دوجانبه هوایی و یادداشت تفاهم ها در زمینه اعطای آزادی ها و تعیین مسیر و ظرفیت و نرخ متناسب با تغییرات الگوی تقاضا و شبکه حمل و نقل هوایی

ـ تنظیم دستورالعمل کاهش تدریجی حمایت های دولتی متناسب با توان حمل و نقل هوایی کشور

ـ تدوین برنامه آموزش نیروی انسانی کارآمد و حرفه ای برای مشاغل مختلف

ـ مطالعه پیش بینی تقاضا و مدل سازی انتخاب مسافر

 

4ـ حذف مقررات محدود کننده باید حذف گردد. سازمان هواپیمایی کشوری با همکاری شرکت های هواپیمایی مقررات محدود کننده از جمله مراحل صدور پروانه ها و گواهینامه ها، صدور مجوزها و تعیین مسیرها و ظرفیت ها، رفع موانع گمرکی، انحصارات و غیره را با تعیین مرجع تصویب کننده مشخص و با ارایه راهکار به منظور اصلاح از طریق مرجع مربوطه آماده سازد.

 

5ـ به منظور بهبود شبکه حمل و نقل هوایی سازمان هواپیمایی کشوری با توجه به لزوم تغییر الگوی پروازی از پروازهای نقطه به نقطه و همچنین توسعه شبکه های قطب و اقماری در یک کارگروه مهندسی مجدد شبکه حمل و نقل هوایی را متناسب با تقاضاهای داخلی و بین المللی انجام داده و طرح آن را جهت تصویب به شورایعالی هواپیمایی کشوری ارایه دهد.

 

6ـ به منظور رعایت الزامات داخلی و بین المللی و ارتقای سطح ایمنی هوانوردی به سطح قابل قبول سازمان هواپیمایی کشوری الزامات مرتبط با نقش نظارتی برای حفظ و ارتقای استانداردهای ایمنی وهمچنین ممیزی های ایمنی هوایی از جمله بکارگیری کارشناسان خبره صنعت و اصلاح و بهبود روش های اداری و مالی را تدوین و به همراه راهکار ارایه کنند.

 

7ـ سازمان هواپیمایی کشوری دستورالعمل دسته بندی شرکت های هواپیمایی را به لحاظ امکانات و تسهیلات و تجهیزات و بویژه تعداد و نوع هواپیما و تعیین الزامات برای آنها با در نظر گرفتن استقرار در هر یک از دسته ها و نوع ارایه خدمات و نحوه حمایت از شرکت های منطقه ای را تدوین و به شورایعالی هواپیمایی کشوری ارایه کنند.

 

8ـ سازمان هواپیمایی کشوری با همکاری شرکت های هواپیمایی برنامه تنوع مورد نیاز ناوگان هوایی کشور را متناسب با شبکه پروازی و الگوی تقاضا و سایر موضوعات موثر همانند تحریم را تدوین و اعلام نماید. شرکت های هواپیمایی متناسب با شبکه پروازی مصوب شرکت و در چارچوب برنامه تنوع ناوگان هوایی کشور، برنامه تجهیز ناوگان شرکت خود را تهیه و به تصویب سازمان هواپیمایی کشوری برسانند.

 

9ـ هر یک از شرکت های هواپیمایی باید در جهت تحول در ساختار اداری و اجرایی شرکت متناسب با سیاست های شرکت، ساختار مدیریت درآمد و مدیریت هزینه های شرکت را تدوین و به تایید سازمان هواپیمایی کشوری برساند.

 

10ـ تحول در سامانه های تولید و توزیع و قیمت گذاری در شرکت های هواپیمایی لازم است. شرکت های هواپیمایی باید متناسب با سیاست های شرکت، ساختار مدیریت مسیرهای پروازی، مدیریت شبکه پروازی، تعیین سامانه قیمت گذاری و تخصیص صندلی، سامانه ذخیره جا با رایانه، جداسازی احتمالی واحدهای غیر ضروری و برون سازی برخی از فعالیت ها را تدوین و به تایید سازمان هواپیمایی کشوری برساند.

 

11ـ سازمان هواپیمایی کشوری بازارهای کوچک را به منظور اعطای یارانه برای ارایه خدمات هوایی معین کند. در صورت نیاز از اعتبارات عمومی مانند درآمد مکتسبه از فضای هوایی کشور به عنوان توسعه زیرساخت های فرودگاهی به این مناطق کمک گردد تا در قیمت گذاری خدمات ارایه شده فرودگاهی و هوانوردی به شرکت های هواپیمایی در این مناطق تخفیف داده شود و یا در صورت نیاز یارانه مستقیم برای آن مسیرها در نظر گرفته شود. میزان کمک بوسیله سازمان تعیین شود.

 

12ـ سازمان هواپیمایی کشوری به منظور زمینه سازی سرمایه گذاری خارجی و داخلی با همکاری شرکت فرودگاه های کشور موانع سرمایه گذاری داخلی و خارجی را اعم از قانون، سیاست ها، روش ها همراه با ارایه پیشنهادات معین و از طریق مراجع مربوطه پیگیری کنند.

 

13ـ سازمان هواپیمایی کشوری روش اجرایی واگذاری شرکت های دولتی هواپیمایی (مانند هما، کیش ایر و ...) و موانع عدم اجرای اصل خصوصی سازی را به همراه راهکار برای اجرا تهیه نماید. همچنین سازمان با همکاری شرکت فرودگاه های کشور برنامه اجرای واگذاری مدیریت فرودگاه ها به بخش خصوصی را همراه با تبیین مدل های مختلف جهانی و متناسب با هر گروه از فرودگاه های کشور از جمله مدل ساخت و بهره برداری و انتقال را به منظور کاهش گام به گام تصدی گری دولت تدوین و به شورایعالی هواپیمایی کشوری ارایه کنند.

 

14ـ به منظور رعایت الزامات داخلی و بین المللی و ارتقای سطح ایمنی هوانوردی به سطح قابل قبول سازمان هواپیمایی کشوری الزامات مرتبط با نقش نظارتی برای حفظ و ارتقای استانداردهای ایمنی وهمچنین ممیزی های ایمنی هوایی از جمله بکارگیری کارشناسان خبره صنعت و اصلاح و بهبود روش های اداری و مالی را تدوین و به اجرا درآورد.

 

15ـ به منظور ایفای نقش تمامی آحاد متخصصین هوانوردی و همکاری با نهاد حاکمیتی و همچنین حمایت از حقوق مصرف کننده و ارایه کنندگان خدمات هوانوردی و فرودگاهی و حمل و نقل هوایی و برقراری وکنترل تعادل و تناسب میان نرخ های خدمات مختلف در بخش هوایی طرح نظام هوانوردی کشوری همانند نظام پزشکی و نظام مهندسی برای طی مراحل استصوابی به دولت ارسال شود.

 

در نهایت تا آماده سازی مراحل یاد شده می توان بطور نمونه آزادسازی قیمت بلیط هواپیما را در دو مسیر تهران ـ کیش و تهران ـ مشهد که عمده شرکت های هواپیمایی در این مسیرها دارای پرواز بوده و نسبتا میان تقاضا و عرضه تناسب وجود دارد به صورت موقت و در چارچوب یک طرح مصوب اجرا شود.

 

 

مرجع : خبرگزاری میراث فرهنگی