بسیاری از کارشناسان حوزه حمل‌ونقل و محیط‌زیست بر این باورند که پروازهای پرشمار هواپیماها و به طور کلی فعالیت خطوط حمل‌ونقل هوایی باعث بدتر شدن شرایط و کیفیت آب‌وهوا و اقلیم کره زمین می‌شود اما اکنون نتایج یک پژوهش جدید در همین ارتباط به این پاسخ جالب و تامل‌برانگیز منتهی شده است،
که تغییرات شرایط آب‌وهوا به بدتر شدن وضعیت پرواز هواپیما و طولانی‌تر شدن زمان پرواز آنها می‌انجامد.
این پژوهش همچنین دیگر اثرات تغییر وضعیت اتمسفر و افزایش درجه حرارت جوی را مواردی همچون پروازهای ناهموارتر، پرتلاطم‌تر و آشفته‌تر معرفی کرده است.
تغییر در شرایط آب‌وهوا موجب بالا رفتن سرعت جریان بادهای جت استریم می‌شود، بادهایی قدرتمند و در ارتفاعات بالای جو که همواره بر فراز اقیانوس آتلانتیک (اطلس) و از جهت غرب به شرق می‌وزد. در پروازهای طولانی‌مدت میان قاره اروپا و امریکا، خلبانان با به کنترل درآوردن و هماهنگ کردن پروازهای‌شان با این جریان‌های جت‌استریم هنگام پیمودن مسیر از امریکا به اروپا و با استفاده از جهت موافق وزش این بادها، سفری آسان‌تر و با سرعتی بهتر را انجام می‌دهند اما هنگام پروازهای خلاف این مسیر و از اروپا به امریکا، خلبانان و هواپیماهای‌شان در واقع وارد کارزاری سخت با جریان‌های هوایی و بادهای قدرتمند جت استریم می‌شوند و به همین دلیل است که مجموع پروازهای روزانه این مسیر در مقایسه با مسیر برگشت از امریکا که هر دو از نظر مسافت به یک اندازه هستند، به طور معمول حداقل یک ساعت بیشتر طول می‌کشد.
دکتر پُل ویلیامز از دانشمندان مسائل اتمسفر کره زمین در دانشگاه ریدینگ بریتانیا با استفاده از نرم‌افزاری که شرکت‌های حمل‌ونقل و خطوط هوایی مورد‌استفاده قرار می‌دهند، اقدام به محاسبه و شناسایی بهترین مسیرهای پروازی در هر روز با استفاده از مدل‌های آب‌وهوایی کرده تا از این طریق، تاثیرات گرمایش و بالا رفتن درجه حرارت جو بر مدت زمان پروازها را دریافت کرده و این تاثیرات را آشکار و معرفی کند.
براساس یافته‌های او، مقایسه این دو مسیر رفت و برگشتی نشان می‌دهد که جریان‌های پرسرعت‌تر بادهای جت‌استریم در مسیرهای پروازی شرق به غرب از فراز اقیانوس اطلس تاثیرات کاهشی بیشتری بر سرعت هواپیماها دارند تا هنگامی که هواپیما برعکس این مسیر و از غرب به شرق پرواز می‌کند و در طول این مسیر تاثیر مثبت جت‌استریم بر پرواز هواپیما و تقویت سرعت آن به وضوح کمتر از مسیر شرق به غرب است. نتایج پژوهش ویلیامز ثابت کرده است در هر دور پرواز برای هر هواپیما به صورت روزانه، پروازهای شرق به غرب به طور متوسط یک دقیقه و ۱۸ ثانیه بیشتر از مسیر غرب به شرق طول می‌کشد. بنابراین از آنجا که روزانه در این مسیر ۳۰۰ دور پروازی به وسیله هواپیماهای مختلف از کشورها و خطوط هوایی مختلف انجام می‌شود، به آسانی می‌توان به این نتیجه رسید که مجموعه این تاخیر در نهایت منجر به انجام ۲ هزار ساعت پرواز اضافی در هر سال شده و این ۲ هزار ساعت زمان اضافه باعث مصرف سوخت بیشتری به ارزش ۲۲ میلیون دلار و بدتر از آن، انتشار ۷۰ میلیون کیلوگرم آلاینده مضر CO۲ بیشتر در اتمسفر می‌شود.
«صنعت هوانوردی با فشارهای زیادی برای کاهش پیامدهای زیست‌محیطی پروازهای خود روبه‌رو است، اما این پژوهش نمای تازه‌ای را به تصویر کشیده است مبنی بر اینکه خود صنعت هوانوردی نیز به روشنی مستعد پذیرش تغییرات اقلیم بوده و گرم‌تر شدن بیشتر درجه حرارت اتمسفر و تغییر شرایط آب و هوا بر شرایط فعالیت و کیفیت عملکرد این صنعت تاثیری آشکار دارد.
ویلیامز این جمله را با تاکید بسیار بیان کرده و در ادامه، نتایج و پیامدهای این تاثیرات و تغییر اقلیم اتمسفر زمین را اینگونه تشریح می‌کند: «پیامد این اثرگذاری و تاثیرپذیری‌ها به صورت بالقوه در هزینه این پروازها نمایان می‌شود که به طور مشخص موجب افزایش هزینه‌های سوخت مصرفی هواپیماها شده و بدیهی است که جبران این رشد هزینه‌های پرواز به معنی افزایش بالقوه بهای بلیت‌های سفر خواهد بود که از جیب مسافر (مصرف‌کننده نهایی) هزینه آن پرداخت خواهد شد و البته موضوع بسیار مهم‌تر تاثیرات سوء و مخرب بالاتر رفتن زمان پروازها بر محیط‌زیست و اتمسفر دنیای ما است که تمام جمعیت این کره خاکی وابستگی ۱۰۰ درصدی به آن دارند. » این استاد دانشگاه ریدینگ به نکته دیگری نیز اشاره می‌کند که در اصل دغدغه شرکت‌های هواپیمایی است، به این صورت که قیمت سوخت از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر پرواز هواپیماها و تعیین‌کننده صرفه بودن یا نبودن این پروازهاست که اثرات آن بر امکان رقابت هواپیماها غیرقابل انکار است.
دکتر ویلیامز در رابطه با بادهای جت‌استریم توضیحات دیگری نیز می‌دهد: «جریان‌های هوایی جت‌استریم تنها مختص منطقه آتلانتیک (اقیانوس اطلس) نبوده و در سراسر اتمسفر کره زمین در گردش است. مشابه همین بادهای شدید در نیمکره‌جنوبی زمین نیز وجود دارد. بنابراین بسیار محتمل است که مسیرهای پروازی مشابه که پیرامون اتمسفر کره زمین و در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی آن فعال هستند، از این جریان‌های باد شدید در ارتفاع بالای اتمسفر تاثیر گرفته و همین وضعیت فعلی که در پروازهای بین اروپا و امریکا وجود دارد، در سایر پروازهای خطوط هوایی نیز برقرار و موثر باشند. »
انتشار آلاینده‌های کربن که ناشی از فعالیت خطوط هوایی در سراسر جهان بوده و تاثیرات منفی بسیار چشمگیری بر‌جای می‌گذارند، شاخصی بسیار مهم در گرم‌تر شدن هوای اتمسفر و دنیای ماست که با سرعت زیادی در حال افزایش است. روز دوشنبه هفته گذشته تعدادی از دولت‌های (۵ قاره) برای
نخستین بار پیشنهاد کاهش دادن آلاینده‌های منتشر شده از هواپیماها را مطرح کردند، گرچه آنها بر این واقعیت اذعان داشتند که استانداردهای جدید ـ درباره کاهش بیش از پیش آلاینده‌های جوی خطرناک ـ تاثیرات اندکی بر جای خواهد گذاشت.
پژوهش اخیر که درباره اثرات پرواز هواپیماها بر محیط‌زیست کره زمین است، مجموعه‌ای از پروازها میان فرودگاه هیژو لندن در بریتانیا و فرودگاه جان‌اف کندی نیویورک در امریکا را مورد‌بررسی قرار داده و سپس اثرات افزایش ۱۵ درصدی سرعت بادهای جت‌استریم را که براساس محاسبه کارشناسان در یکی دو دهه آینده رخ خواهد داد، بر کیفیت پروازهای اشاره شده برآورد کرده‌اند.
ویلیامز در این پژوهش یک میلیون و ۳۰۰ هزار پرواز را در یک دوره زمانی ۴۰ ساله مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که در شرایطی که پروازهای مسیر نیویورک به لندن (غرب به شرق) به‌طور متوسط ۴ دقیقه سریع‌تر انجام می‌شود، در مسیر برگشت (شرق به غرب) این پروازها ۵ دقیقه و ۱۸ ثانیه طولانی‌تر شده و مسافت میان ۲ قاره در ۵ ساعت و ۱۶ دقیقه پیموده می‌شود.
اما با توجه به محاسبات انجام شده درباره گرم‌تر شدن اتمسفر زمین که ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است، کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که حداکثر در یک دهه آینده زمان‌های اشاره شده اضافی حداقل ۲برابر شوند.
جریان‌های هوایی جت‌استریم در اثر تغییرات درجه حرارت هوا در ارتفاعات بالا و طبقات فوقانی جو میان ۲ناحیه مختلف یعنی ناحیه قطب (شمال و جنوب) و منطقه خط استوا به وجود می‌آیند. محاسبات و اندازه‌گیری‌های ماهواره‌ها پیش از این نشان داده است که تغییرات اقلیم کره زمین موجب بیشتر شدن اختلاف دما میان ۲ منطقه اشاره شده، می‌شود. علاوه بر این تغییرات و اختلاف درجه حرارت در نیمکره‌شمالی کره زمین که جریان جت‌استریم را شکل می‌دهد، در عین حال با بارندگی‌ها و جاری شدن سیل‌های شدید در بریتانیا و همچنین بارش برف‌های سنگین در امریکا (که مشابه آن طی ماه گذشته در امریکا رخ داد) ارتباط و وابستگی کامل دارد.
منبع: Guardian
